ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ནང་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ནི་བོད་རྒྱལ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་སྔ་རོལ་ནས་བོད་ཁ་བ་ཅན་གྱི་ཞིང་ཁམས་དེར་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་གདོད་མའི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་དེའང་བོད་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་ཡུལ་དེར་ཁ་ལོ་བྱེད་པའི་རྒྱལ་ཕྲན་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན། གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་བོད་གཡག་དྲུག་གི་རྗེར་གཤེགས་པས་ན་གྲལ་རིམ་ཐོན་འགོ་ཚུགས་ཤིང་གནུབས་རུས་རྒྱུད་དེའང་བོད་ཀྱི་ཡབ་འབངས་རུས་དྲུག་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་ཡོད། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་སྤུ་རྒྱལ་གྱི་དུས་སུ་གནུབས་ཀྱི་རུས་ལས་མཆེད་པའི་མི་སྣས་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་ཐོག་དང་ཆོས་ལུགས་ཐོག་གནས་བབས་ངེས་ཅན་བཟུང་ཡོད། དེ་ཡང་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ཀྱི་འཕེལ་གྲིབས་དང་ད་ལྟའི་གཙང་རོང་གནུབས་ཡུལ་གྱི་ངོས་འཛིན་བཅས་ཀྱི་ཐད་ནས་རང་བློས་གང་ཐུབ་ཀྱིས་ཅུང་ཙམ་གླེང་བར་བྱ།

དང་པོ།  གནུབས་དང་སྣུབས་གཉིས་ཀྱི་ཐ་སྙད་དཔྱད་པ།

བོད་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་གྲིབས་ཤུགས་ཆེ་བ་དང་ལྷག་པར་དུ་སྐད་བརྡ་རིག་པའི་འཕོ་འགྱུར་གྱི་གོམས་འགྲོས་དང་བསྟུན་ནས་བརྡ་ཆད་ཀྱི་འབྲི་ཚུལ་སོགས་ལ་འགྱུར་བ་ངེས་ཅན་བྱུང་བར་བརྟེན་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རྣམ་བཞག་གཅིག་ལ་དཔྱད་པར་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ཐ་སྙད་ལ་གོ་རྟོགས་གསལ་པོ་མ་བྱུང་ན་ཡང་དག་པའི་དཔྱད་གཞི་ཞིག་ཐོབ་དཀའ། སྐབས་སུ་བབས་པའི་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ལ་དཔྱད་པར་ཐོག་མར་གནུབས་དང་སྣུབས་གཉིས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ལ་དཔྱད་བསྡུར་ཞིག་བྱ་དགོས་པ་ནི་དོར་ཐབས་མེད་པའི་གནས་སུ་འགྱུར། དེའང་གནུབས་དང་སྣུབས་གཉིས་དོན་གཅིག་ཡིན་ནམ་ཞེས་ན་《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་》ལས་གནུབས་ཡུལ་གླིང་དགུ་ཞེས་དང་《རྒྱ་བོད་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་》ལས་སྣུབས་མཚོ་གླིང་དགུའི་བླ་དོ་ཞེས་བྲིས་ཡོད་པ་དང་ཡང་《ལྡེའུ་རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་》ལས་ཡུལ་སྣུབས་ཡུལ་གླིང་དགུ་ན། རྒྱལ་པོ་སྣུབས་རྗེ་སྲིད་པ། བློན་པོ་རྨེའུ་དང་འགྲོ་ཞེས་པ་དང་《ཏུན་ཧོང་གནའ་ཡིག་》ལས་ཡུལ་གནུབས་ཀྱི་གླིང་དགུའ་ན། རྗེ་གནུབས་རྗེའི་སྲིས་པ། བློན་པོ་རྨེའུ་དང་གྲོ་གཉིས། ཡང་《ལོ་རྒྱུས་དང་རིག་གནས་ཞིབ་འཇུག་》ཞེས་པ་ལས།“དེ་ཡང་རྒྱལ་ཕྲན་དེ་དག་གི་རྒྱལ་པོ་དང་བློན་པོ་ཁག་ཅིག་གི་མཚན་རུས་འབྲི་སྲོལ་མ་འདྲ་བ་ཁག་གཅིག་མཚམས་སྦྱོར་ཞུ་བ་ལ། ལི་སྙ་ཤུར་དང་ལེགས་སྣ་ཤུར། ལིག་སྙ་ཤུར་ཞེས་པ།རྨ་ལ་སྨ་དང་། རྩང་ལ་གཙང་། སྣུབས་ལ་གནུབས་”ཞེས་པར་བལྟས་ཚེ་འདི་གཉིས་དོན་གཅིག་འབྲི་སྲོལ་མི་འདྲ་བ་གཉིས་ཙམ་ལས་གདོང་རུས་མི་འདྲ་བ་མཚོན་པ་མིན་པ་རྟོགས་ཐུབ།

གཉིས་པ། གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ཀྱི་ཐོག་མའི་འབྱུང་ཚུལ།

གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ཀྱི་འབྱུང་ཁུངས་བརྗོད་དགོས་ཚེ་དེ་མཚོ་བོད་ས་མཐོར་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་ཆེས་ཐོག་མའི་བོད་ཀྱི་རུས་ཆེན་བཞི་ལ་འདེད་ནས་ཅི་ཞིག་ལས་གྱེས་མིན་དཔྱད་རྒྱུ་ནི་གནད་གཙོ་བོ་ཞིག་ཏུ་འགྱུར།

དེའང་བོད་ཀྱི་རུས་ཆེན་བཞི་ནི་བསེ་རྨུ་ལྡོང་སྟོང་བཞི་རང་ལ་བཀར་ཡོད་པ་《བཀའ་ཆེམས་བཀའ་ཁོལ་མ་ཆེན་མོ་》ལས་“དེ་ནས་སྤྲེའུ་ཕྲུག་རྣམས་འཛིང་འཐབ་ནས་མ་འཆམ་སྟེ། གཅིག་ལ་གཅིག་མི་འཇིགས་ཏེ་ཚན་པ་བཞིར་ཆད་དེ་གྱེས་སོ། དེར་མེས་པོ་སྤྲེའུ་སྒོམ་གྱིས་བུ་ཚ་བོ་ཡང་ཚ་རྣམས་ལ་བརྟག་ཞིབ་བྱས་པས། ཚན་པ་གཅིག་ནི་སྣ་གདོང་ངེས་བྱས་པ་ཞིག་བྱུང་ནས། མིང་རུས་ལྡོང་བྱ་བར་བཏགས་ཏེ། ལྡོང་ལ་རུས་ཆེན་པོ་བཅོ་བརྒྱད་བྱ་བ་བྱུང་ངོ་། དེའི་འོག་མ་ནི་འགྲམ་ཤ་སྟོང་ངེ་བྱས་པ་ཞིག་བྱུང་ནས། མིང་རུས་སྟོང་བྱ་བར་བཏགས་ཏེ། སྟོང་ལ་རྗེ་བཞི་ཁོལ་བརྒྱད་བྱ་བ་བྱུང་ངོ་། དེའོ་འོག་མ་ནི་མགོ་སེ་ཡང་ངེ་བྱས་པ་ཞིག་བྱུང་ནས། མིང་རུས་སེ་བྱ་བར་བཏགས་ཏེ། སེ་ལ་འཇུག་ལེ་སྤྱན་དགུ་བྱ་བ་བྱུང་ངོ་། དེའི་འོག་མ་ནི་འཚུལ་བ་སྨུག་སྒོ་རེ་བྱས་པ་ཅིག་བྱུང་ནས། མིང་རུས་སྨུ་བྱ་བར་བཏགས་ཏེ། སྨུ་ལ་ཀོ་ལེའི་འཕྲ་བརྒྱད་བྱ་བ་བྱུང་ངོ་། ལྡོང་དང་སྟོང་གཉིས། སེ་དང་སྨུ་གཉིས་ཏེ་ནང་གི་མིའུ་རིགས་བཞི་བྱ་བར་གྲགས་ཏེ།བོད་ཡུལ་ཁ་བ་ཅན་གྱི་མི་ལ་སྔ་བ་ཡང་དེ་ཡིན་ནོ།”ཅེས་འཁོད་ཡོད། བོད་ཀྱི་རུས་ཆེན་བཞི་ལས་གྱེས་པའི་མི་གྲངས་ཇེ་མང་དུ་སོང་ཞིང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་ཁྲོད་དུ་གདུང་རྒྱུད་ཡང་ལྕང་མའི་ཡལ་ག་བཞིན་མང་དུ་འཕེལ་ནས་བྱེ་བྲག་དུ་མ་བྱུང་ཡོད། གོང་དུ་བརྗོད་པའི་མིང་རུས་ཞེས་པ་དེའང་མདོར་ནས་བརྗོད་ན་གདོད་མའི་དུས་མི་དང་མིའི་དབར་དབྱེ་འབྱེད་བྱེད་པའི་མཚོན་རྟགས་ཤིག་ཡིན་ཞིང་རུས་དེ་མིང་དང་མིང་དེ་ཡང་རུས་ཡིན་པ་གཅིག་ཏུ་གནས་པ་ཞིག་ཡིན།གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་དེ་ཡང་སྙིང་བོད་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ཆེན་མོ་བཞི་གང་ཞིག་ལས་གྱེས་མིན་གྱི་སྐོར་ལ་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་ཆ་དཀོན་པའམ་ཐོབ་དཀའ་བས་ན་མང་པོ་ཞིག་བསྡུར་བ་བྱས་ནས་དཔྱད་པ་མཐར་ཕྱིན་པ་ཞིག་བྱེད་པའི་ནུས་པ་བྲལ་ཡང་《བཤད་མཛོད་》ལས།“ལྡོང་རུས་ཆེན་པོ་བཅིང་བརྒྱད་ཟེར་ཙ་ན།ཡབ་ལྡོང་ཆེན་པོ་སྤོས་དྲོ་ཡིན།དེ་ལ་རུས་རིགས་བཅོ་བརྒྱད་བྱུང་།འབྲོང་དང་ཁྱུང་པོ་ཟླ་བ་གསུམ།དཔྲལ་བའི་མིག་དང་འདྲ་བའི་བུ་གསུམ་ཡིན།ཉ་དང་ཚེ་སྤོང་ལུ་ནག་གསུམ།ལུས་ཁོག་པ་འདྲ་བའི་བུ་གསུམ་ཡིན།སྙིང་དང་ཕོ་གོང་ཕ་གུ་ཐག་བཟང་གསུམ།ཁོག་པའི་སྙིང་དང་འདྲ་བའི་བུ་གསུམ་ཡིན།རྨུ་ལ་ཀོ་ལོ་ཕྲ་བརྒྱད་བྱུང་།ངམ་དང་གནུབས་དང་གཞུང་དང་གསུམ།མགར་དང་དཀར་དང་སྨོན་དང་གསུམ།སྟོང་ལ་རྗེ་བཞི་ཁོལ་བརྒྱད་ཟེར་ཙ་ན།རྗེ་གཅིག་རྗེ་ཐོད་དཀར་རྗེ་འབངས་ནི།རྔོག་དང་ཁྲོག་གཉིས་ཡིན། རྗེ་གཅིག་སྙགས་རྗེ་ཐོགས་སྒོམ་རྗེ། འབངས་ནི་ཏོག་དང་སྦས་གཉིས་ཡིན།”ཞེས་པ་ལས་གནུབས་དང་མགར་དང་དཀར་པོ་སོགས་ནི་རྨུ་ལས་མཆེད་པ་ཡིན་པར་གསུངས་འདུག་པ་དེ་དོན་དངོས་སུ་ཡིན་མིན་གྱི་ཐག་ཆོད་མི་ཐུབ་ཀྱང་《བཀའ་ཆེམས་བཀའ་ཁོལ་མ་ཆེན་མོ་》“དབུས་གཙང་གི་རུ་བཞི་འདི་ལྟ་སྟེ། གཡོ་རུ་དང་དབུ་རུ་གཉིས། གཙང་གཡས་རུ་དང་གཡོན་རུ་སྟེ་བཞིའོ། མིང་རུས་ཚན་པ་བཞིར་གྱེས་པ་ནི། ལྡོང་དང་སྟོང་གཉིས། སེ་དང་སྨུ་གཉིས་ཏེ་བཞིའོ། ལྡོང་ལ་གཡོ་རུ་བྱིན། སྟོང་ནི་གཙང་གཡས་རུར་བསྐོས། སེ་ལ་གཙང་གཡོན་རུ་བྱིན། སྨུ་ནི་དབུ་རུར་བསྐོས་སོ།”ཞེས་པར་བརྟག་ཚེ་རུ་བཞི་ཡི་ད་ལྟའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་ས་ཁོངས་ཀྱི་རྩིས་སྲོལ་ལྟར་ན་དབུ་རུ་ནི་ལྟེ་བ་ལྷ་སའི་ར་མོ་ཆེ་ལ་བརྩིས། གཡོ་རུ་ནི་ལྟེ་བ་ཁྲ་འབུག་བརྩིས། གཡས་རུ་ནི་ལྟེ་བ་ཤངས་ཀྱི་གཞོང་པ་ཚལ་ལ་བརྩིས། རུ་ལག་ནི་ལྟེ་བ་བྲད་ཀྱི་དུར་བ་སྣ་ལ་བརྩིས་པ་བཞིན་དུ་མནོ་བསམ་བྱས་ཚེ་ད་ལྟའི་གཙང་རོང་གནུབས་ཡུལ་གྱི་གནས་ཡུལ་དང་ཐག་ཉེ་ཤོས་ནི་དབུ་རུ་ཡིན་པ་དང་གཞན་ཡང་བོད་སིལ་པོར་ཐོར་རྗེས་ཡུམ་བརྟན་གྱིས་དབུ་རུ་གཙོས་ལྷ་སའི་ཉེ་འཁོར་གྱི་ཡུལ་རྣམས་ཀྱི་སྲིད་བཟུང་ནས་བསྡད་ཅིང་མཐར་ཡབ་སྨད་ལྡེ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་འོད་ལྡེའི་སྲས་བགྲེས་པ་ཕ་བ་ལྡེ་སེ་གཙང་དུ་བྱོན་ནས་གདུང་རྒྱུད་གཙང་རོང་གནུབས་ཡུལ་དང་མྱང་སྟོད་སོགས་སུ་ཡོད་པ་དེའང་《དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་》ལས།“ཡབ་སྨད་ལྡེ་གསུམ་གྱི་ཡ་གྱལ་འོད་ལྡེ་ལ་སྲས་བཞི་བྱུང་བའི་བགྲེས་པ་ཕ་ཝ་དེ་སི་དང་གཅུང་པོ་ཁྲི་ཆུང་གཉིས་ཀྱིས་སྔར་ཡུམ་བརྟན་ཁུལ་ལ་ཤོར་བའི་ནོར་སྣ་ཁྱད་པར་ཅན་དགུ་ཞེས་པ་སྟེ། ཕས་ཕོག་པའི་གསེར་ཁྲི་ཆུ་དེར་ཅན། གུད་པ་བང་སོ་ཅན། གསེར་སྐུ་ཆུ་རིས་ཅན་གསུམ་དང་། མས་ཕོག་པའི་ཟངས་ལྟེ་བ་ཅན། དངུལ་སྐྱོགས་ཤ་བ་ཅན། མེ་ཏོར་ཏི་ལིག་ཅན་གསུམ། སྤུན་ཟླས་ཕོག་པའི་མཚོན་བཤན་ཐུང་སྟེ་མིག་ཅན། སྲིང་མོས་རྟགས་ཕོག་པའི་མཆུར་གཡུ་འཆང་བ་ཅན། བེར་དམར་ཀེ་ཚེ་བྱི་སྐེད་ཅན་བཅས་ཅན་དགུ་ཚུར་བླངས་ནས་ཕ་ཝ་དེ་སིར་དངུལ་གཞོང་ཕོར་ཁ་ཅན་（ལ་ལས་དངུལ་སྐྱོགས་ཤ་བ་ཅན་དུ་བཞེད།）ཐོབ་སྟེ་གཙང་དུ་ཕྱིར་ཕེབས། ཕ་ཝ་དེ་སིའི་རྒྱུད་པས་སྣུབས་ཡུལ་རོང་དང་། གཡག་སྡེ། ཉང་སྟོད།སྟག་ཚལ་བཅས་ཀྱི་ཡུལ་རྣམས་ལ་མངའ་མཛད་དོ།” ཞེས་པ་ལྟར་ན་གནུབས་ཡུལ་དེ་དབུ་རུར་གཏོགས་ཡོད་པ་གསལ་པོ་རྟོགས་ཐུབ་པས་ན་རྨུ་ལས་གནུབས་གྱེས་ཞེས་པ་དེར་ཡང་རྒྱུ་མཚན་རྩ་བ་ནས་མེད་པ་ཞིག་མ་ཡིན་སྙམ།

གང་ལྟར་ཀྱང་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ནི་བོད་རྒྱལ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་བོད་གཡག་དྲུག་གི་རྗེ་བོར་མ་གཤེགས་སྔོན་ནས་གནས་དེར་འཚོ་སྡོད་བྱེད་པའི་ས་སྐྱེས་རྡོ་སྐྱེས་ཀྱི་ཚོ་པ་ཞིག་ཡིན་པ་ཆོས་འབྱུང་ཁག་ནས་གསལ་པོར་བསྟན་ཡོད།《དེབ་ཐེར་ཀུན་གསལ་མེ་ལོང་》ལས། “དེ་ཚོ་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མ་བཅུ་གཉིས་དང་། ཐ་མར་རྒྱལ་ཕྲན་བཞི་ཅུས་མངའ་དབང་བྱས། རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མ་བཅུ་གཉིས་ནི་༡མཆིམས་ཡུལ་གྲུ་ཤུལ་ན་མཆིམས་རྗེ་ནི་གུ་ཡོང་། བློན་པོ་སྣང་དང་དིང་། ༢ཞང་ཞུང་ཡུལ་ལ་ནི་རྒྱལ་ལིག་སྙ་ཤུར། རྨ་དང་ར་སངས་བློན། ༣དེ་བཞིན་དུ་མྱང་རོ་ཕྱེད་དཀར་ན་གཙང་རྗེ་ཅོད་དཀར་བློན་པོ་གནང་། ༤གནུབས་ཡུལ་གླིང་དགུ་ན་སྣུབས་རྗེ་དམིགས་པ་བློན་པོ་རྨེའུ་དང་འབྲོ། ༥ཉང་རོ་ཤམ་བོར་ལོ་རྔམ་རྗེ་བློན་པོ་ཤེ་སུག་གཉིས། ༦ཀྱེ་རི་ལྗོན་སྔོན་ན་ཀྱི་རྗེ་རྨང་པོ་བློན་པོ་ངམ་དང་འབྲོ། ༧ངམ་ཤོང་ཁྲ་སྣར་ཟིངས་རྗེ་ཁྲི་འཕྲང་གསུམ་བློན་པོ་མགར་དང་གཉན། ༨འོལ་ཕུ་སྤང་མཁར་དུ་ཟིང་རྗེ་གོང་ནམ་བློན་པོ་རྔོག་དང་སྦས། ༩ཀྲིཥྣ་རོལ་མོ་གོང་དུ་བྲང་རྗེ་གོང་ནམ་བློན་པོ་སྤྲད་དང་ཞུགས། ༡༠ཀོང་ཡུལ་བྲེ་སྣ་ན་ཀོང་རྗེ་དཀར་པོ་ཏུག་དང་མཁར་བ་བློན། ༡༡ཉང་ཡུལ་རྣམ་གསུམ་ན་ཉང་བཙུན་གླང་རྒྱལ་བློན་པོ་བུ་དང་ངོ་རྗེ། ༡༢དྭགས་ཡུལ་གྲུ་བཞི་ན་དྭགས་རྗེ་མང་པོ་རྒྱལ་བློན་པོ་རླངས་སྐམ་གཉིས།”ཞེས་པ་ལྟར་བོད་རྒྱལ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོ་མ་བྱོན་སྔོན་དུ་བོད་ཀྱི་གདོད་མའི་སྤྱི་ཚོགས་འདི་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མ་བཅུ་གཉིས་དང་ཕྱིས་སུ་རྒྱལ་ཕྲན་བཞི་བཅུས་དབང་བྱས་ཡོད་ཅིང་དེ་རྗེས་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོས་དབང་དུ་འདུས། གཞན་ཡང་ལོ་རྒྱུས་སྨྲ་བ་འགའ་ཞིག་གིས་གནུབས་ཡུལ་གླིང་དགུ་དེ་བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་གྱི་དུས་སུ་བཙན་པོའི་མངའ་ཁོངས་སུ་འདུས་པར་བརྗོད་འདུག་ཀྱང་དེ་ནི་ནོར་འཁྲུལ་ཞིག་ཡིན་པ་གསལ་པོ་རེད། བཙན་པོ་སྲོང་བཙན་གྱི་དུས་སུ་བོད་ཁམས་གཅིག་ཏུ་བཟོས་པའི་མཛད་རྗེས་ནང་གནུབས་ཡུལ་གླིང་དགུ་མངའ་རིས་སུ་འགྱུར་བའི་སྐོར་ད་བར་མཐོང་མ་མྱོང་ལ་གནུབས་ཡུལ་གླིང་དགུ་དེ་བོད་རྒྱལ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོས་དབང་དུ་འདུས་རྗེས་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་དེ་ཡང་བཙན་པོའི་ཕ་རྒྱུད་ཀྱི་ཡབ་འབངས་རུས་དྲུག་གི་ཁོངས་སུ་གཏོགས་པ་ཞིག་ཡིན།གལ་ཏེ་རྒྱལ་པོ་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་རིང་ལ་དབང་དུ་འདུས་མེད་ཚེ་རྒྱལ་ཕྲན་གཞན་ཞིག་གི་རྒྱལ་རྒྱུད་རིགས་རུས་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོའི་ཕ་རྒྱུད་ཀྱི་མི་སེར་ལ་བསྐོས་པ་དེའང་ཡིན་མི་སྲིད་པ་ཞིག་རེད།  གཞན་ཡང་《དེབ་ཐེར་ཀུན་གསལ་མེ་ལོང་》ལས་“རྗེ་ཡི་རྒྱལ་ཆས་སྤྲད་པའི་སྲོལ་དེ་དར་བ་ཙམ་མ་ཟད།ཕ་ཤུལ་བུ་འཛིན་གྱི་རྒྱལ་རྒྱུད་འཛིན་པའི་སྲོལ་ཡང་དར།སྣུབས་རྗེ་སྲིད་པ་རྒྱལ་ཕྲན་དབང་དུ་འདུས།མི་རྗེ་ལྷས་མཛད་བོད་ཁམས་བདེ་ལ་འཁོད།མི་རྣམས་དམག་འཁྲུག་དང་མུ་གེའི་སྡུག་བསྔལ་ལས་སྐྱོབ།དཔལ་འབྱོར་གོང་དུ་འཕེལ།ཡུལ་ཡར་ལུང་དུ་ཕོ་བྲང་ལ་སྔ་བ་ཡུམ་བུ་གླ་མཁར་བཞེངས་” ཞེས་པ་ལས་གསལ་པོ་རྟོགས་ཐུབ།

གསུམ་པ། གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་དང་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་རྒྱལ་རྒྱུད་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་དང་གནས་བབས།

སྤྱིར་ན་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ནི་རྒྱལ་ཕྲན་སིལ་མ་བཅུ་གཉིས་ཀྱི་ཡ་གྱལ་ཞིག་ཡིན་པ་དང་དེའང་རྒྱལ་རྒྱུད་དམ་མཐོ་རིགས་གི་རུས་རྒྱུད་ཞིག་ཡིན་པས་ན་ཆབ་སྲིད་སྲ་བརྟན་གྱི་དགོས་མཁོའི་དབང་གིས་གཉའ་ཁྲི་བཙན་པོས་དབང་དུ་འདུས་ཀྱང་དེས་སྤྱི་ཚོགས་གསར་པའི་ནང་གནས་བབས་ངེས་ཅན་བཟུང་བཞིན་ཡོད་པ་དེ་ཆོས་རྒྱལ་སྲོང་བཙན་སྒམ་པོས་བོད་ཁམས་གཅིག་ཏུ་འགྱུར་རྗེས་ཞང་ཞུང་དང་སུམ་པ་བཅས་ཀྱི་རྒྱལ་རིགས་ཀྱིས་བོད་ཀྱི་སྲིད་དབང་ནང་བཟུང་པའི་གནས་བབས་དང་འདྲ་བ་ཞིག་ཡིན། དེའང་ཡབ་འབངས་རུས་དྲུག་ལ་གཏོགས་པའི་རུས་དྲུག་ནི་ལྷོ། གཉགས། ཁྱུང་། སྣུབས། སེ། སྤོ་བཅས་ཡིན་ཞིང་དེ་དག་ལས་སེ་ནི་རུས་ཆེན་བཞི་ཡི་ཡ་གྱལ་དང་གཞན་རྣམས་ནི་རུས་ཆེན་བཞི་ལས་གྱེས་པའི་རུས་ཆུང་ཆེ་གྲས་ཤ་སྟག་ཡིན།དེས་ན་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ཀྱིས་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་དུས་སུའང་བོད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་ཆོས་ལུགས་ཐོག་གནས་བབས་ངེས་ཅན་བཟུང་ཞིང་རྒྱལ་པོའི་བཙུན་མོ་དང་།ཞང་བློན།སྐུ་གཤེན་དེ་བཞིན་གསང་སྔགས་ལ་མཁས་པའི་མི་སྣ་གྲགས་ཅན་ཤིན་ཏུ་མང་པོ་བྱུང་ཡོད། བཙན་ལྔའི་དུས་སྐབས་སུ་རྒྱལ་པོ་ཏོ་རེ་ལོངས་བསྩན་ལ་བཙུན་མོ་གནུབས་སྨོན་ཏོ་རེ་སྤུངས་བཙན།རྒྱལ་པོ་ཁྲི་བཙན་ལ་བཙུན་མོ་གནུབས་མཉེན་ཏོ་རེ་ངན་སྣང་།རྒྱལ་པོ་ཁྲི་ཐོག་བཙན་ལ་སྐུ་གཤེན་སྣུབས་སྐྱེ་ཐོག་རྗེ་མོར་བཙན།བོད་རྒྱལ་ཉེར་བཞི་པ་རྒྱལ་ཏོ་རེ་ལོངས་བཙན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་བློན་ཐོན་མི་འབྲིང་པོ་རྒྱལ་དང་སྣུབས་སྨན་ད་རེ་སྟོང་དར་རྗེ།བོད་རྒྱལ་ཉེར་ལྔ་པ་ཁྲི་བཙན་ནམ་གྱི་དུས་སུ་བློན་པོ་གནུབས་གཉའ་དོར་གཙུག་བློན་དང་ཁྲི་ཟུང་མོང་ཁོང་།།བོད་རྒྱལ་ཉི་ཤུ་རྩ་བདུན་པ་ཁྲི་ཐོག་རྗེ་ཐོག་བཙན་གྱི་དུས་སུ་རྒྱལ་པོའི་བློན་པོ་མགར་གཉའ་བཙན་ལྡོམ་བུ་དང་སྣུབས་སྐྱེ་ཐོག་རྗེ་མོར་བཙན།རྒྱལ་པོ་དེས་བོན་གྱི་བསྟན་པ་རྒྱས་པར་མཛད་ཅེས་གྲགས།རྒྱལ་པོ་འདིའི་གཅུང་པོ་གུང་མཐའ་དང་སྣུབས་མཐའ།འབྲིང་སྙ།སྙ་འབྲིང་བཞི།འདི་ཡན་གདུང་རབས་ཉི་ཤུ་རྩ་བདུན་དུ་ཆབ་སྲིད་སྒྲུང་དང་མདེའུ་བོན་གྱིས་བསྐྱངས།བོད་རྒྱལ་སུམ་ཅུ་པ་འབྲོང་གཉན་ལྡེ་རུའི་དུས་སྐབས་སུ་དེ་ཡི་བློན་པོ་གཉགས་ཐང་བ་ཡར་རྗེ་དང་གནུབས་ཁྲོ་དར་རེ་མཐོང་པོས་བྱས།བོད་རྒྱལ་སོ་བཞི་པ་གུང་རི་གུང་བཙན་གྱི་དུས་སུ་དེའི་བློན་པོ་ཞང་མང་པོ་རྗེ་ཞང་སྣང་དང་སྣུབས་བཙན་ཏོ་རེས་བྱས།དེ་ནས་བོད་ལ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་འགྱུར་བའི་དུས་སུ་གནུབས་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོ་དང་གནུབས་ཆེན་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས། སྣུབས་གླང་ཆེན་བྱ་སྙིང་། སྣུབས་ཁུ་ལུང་དཔལ་འབྱོར། སྣུབས་སྤ་ཤི་རྡ་ཆེན་པོ་དང་དེའི་སློབ་མ་སྣུབས་བྱང་ཆུབ་རྒྱལ་མཚན་སོགས་བྱུང་། དེ་ལས་གནུབས་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོ་དང་གནུབས་ཆེན་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་ཅུང་རྒྱས་པར་ཞུས་ན། བོད་རྒྱལ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་སུ་གསང་སྔགས་དང་ལོ་ཙྰར་མཁས་པའི་སློབ་དཔོན་གནུབས་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོ་ཞུ་བ་ཁོང་ཆོས་བསྒྱུར་གྱི་བྱ་བར་ཞུགས་ཏེ་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་གནས་བབས་གལ་ཆེན་ཟིན་ཡོད། དེའང་《རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ལས་“གནུབས་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོ་ནི་བེེ་རོ་ཙ་ནའི་རོང་ཁ་གསུམ་གྱི་སློབ་མའི་གྲས་ཀྱི་མོན་མོ་ཚ་བ་རོང་གི་ཡིན་”ཞེས་དང་《པད་མའི་བཀའ་ཐང་》ལས་“གནུབས་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོ་ནི་རྒྱལ་པོའི་མངའ་འོག་ཏུ་སད་མི་བདུན་དང་དགེ་སློང་ལྔ་རབ་ཏུ་བྱུང་ཞེས་པའི་དགེ་སློང་ལྔའི་གྲས་ཡིན་པ་དང་ཆོས་ལ་མཁས་པས་རྒྱལ་པོས་ཕྱག་འཚལ་ནས་བླ་མར་བཀུར་བར་འཁོད་པ་ན།དེ་ལྟར་ཕྱིན་ཚེ་གནུབས་ནམ་མཁའི་སྙིང་པོས་རྒྱལ་པོ་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་སློབ་དཔོན་ཡང་མཛད་མྱོང་བར་མངོན་”རྒྱལ་པོ་ཁྲི་རལ་པ་ཅན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་གནུབས་ཆེན་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་ཞེས་གསང་སྔགས་དང་ལོ་ཙྰའི་ཕྱོགས་ལ་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་མཁས་དབང་ཞིག་བྱུང་བ།ཁོང་ནི་《རྒྱ་བོད་ཆོས་འབྱུང་རྒྱས་པ་》ལས།“ཕ་སྣུབས་ནི་གུ མ་མོ་ཟ་ལྕམ་མེ། བུ་ཁྲི་སུམ་རྡོ་རྗེ། ཆོས་བྱས་པའི་མཚན་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་རིན་པོ་ཆེའོ།དེའི་རྩ་བའི་བླ་མ་སོག་པོ་དཔལ་གྱི་ཡི་ཤེས་ཡིན།” ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་གྱི་དུས་སུ་ཁོང་ན་ཕྲ་བས་རྒྱ་གར་དང་བལ་པོ།བྲུ་ཤར་སོགས་ལ་སློབ་གཉེར་གྱི་བྱ་བར་ཞུགས། རྒྱལ་པོ་ཁྲི་རལ་པ་ཅན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་གནུབས་ཆེན་གྱི་བསྟན་པ་རྒྱ་ཆེར་སྤེལ་ཞིང་དགུང་ལོ་བརྒྱ་དང་བཅུ་གསུམ་བར་ཞུགས་པར་གྲགས། བོད་ཡུལ་དུ་གསང་སྔགས་བསྒྱུར་ཞིང་གསང་སྔགས་ཀྱི་འགྱུར་བཅུ་པ་ནི་ཁོང་གིས་གཏན་ལ་ཕབ་པར་གསུངས། རྒྱལ་པོ་གླང་དར་མའི་དུས་སྐབས་སུ་རྒྱལ་པོས་གནུབས་ཆེན་བཀུག་ནས་ངས་སངས་རྒྱས་ཀྱི་བསྟན་པ་བསྣུབས་ཟིན་པས་ཁྱོད་ལ་ནུས་པ་ཅི་ཡོད་བརྗོད་པར། འདིས་སྔགས་བཟླས་པའི་ནུས་པ་ལ་བརྟེན་ནས་རྒྱལ་པོར་འཇིགས་སྐུལ་བྱས་པར་རྒྱལ་པོ་སྐྲག་ཏེ་ཁྱེད་འཁོར་བཅས་ལ་གནོད་པ་མི་བྱེད་དོ་ཟེར་ནས་བཏང་། དེ་ནས་ཁོང་གིས་ཡེར་པ་རུ་ཕྱིན་ནས་ལྷ་ལུང་དཔལ་རྡོར་ལ་ངས་རྒྱལ་པོ་སྡིགས་ཅན་དེ་སྐྲག་པར་བྱས་ཡོད་པས་ཁྱེད་སོང་ལས་འགྲོལ་ཞིག་ཟེར་ནས་བསྐུལ་དེ་བཀྲོངས། དེ་ལ་སློབ་མ་གནུབས་ཁུ་ལུང་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་བྱུང་བ་དུང་དཀར་ཚིག་མཛོད་ཆེན་མོ་སོགས་ལས་གསལ་བར་འདུག་ཀྱང་ཁོང་རྣམ་གཉིས་གཅིག་ནི་བསྟན་པ་སྔ་དར་དུས་ཀྱི་མི་སྣ་དང་གཞན་ཞིག་ནི་བསྟན་པ་ཕྱི་དར་དུས་ཀྱི་མི་སྣ་གཉིས་ཡིན་པས་ན་ལོ་ཚད་ཐད་ཧེ་བག་ངེས་ཅན་ཡོད་པ་དེའང་《སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་རིན་པོ་ཆེའི་ལོ་རྒྱུས་གནུབས་ཀྱི་བཀའ་ཤོག་ཆེན་མོ་བཞུགས་སོ་》ཞེས་པ་ལས་ཁྲི་སྲོང་ལྡེ་བཙན་སྤྱི་ལོ་797（མེ་གླང་ལོར་）སྐུ་གཤེགས་དུས་གནུབས་ཆེན་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་ལོ་བཅུ་གསུམ་ཙམ་ཡིན་ ཞེས་པར་བརྩིས་ནས་ཁོང་དགུང་ལོ་བརྒྱ་དང་བཅུ་གསུམ་ཞུགས་པ་ལྟར་གནུབས་ཆེན་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་ཀྱི་འཁྲུངས་ལོ་ནི་784ཡིན་པ་དང་འདས་ལོ་ནི་897དུ་སླེབས་ཀྱི་ཡོད། ཡང་གནུབས་ཁུ་ལུང་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ནི་རྗེ་བཙུན་མི་ལར་སེར་བ་མཛུབ་འཁྲིད་ཀྱི་གདམས་ངག་གནང་མཁན་སློབ་དཔོན་ཡིན་པ་བཤད་པ་དང་རྗེ་བཙུན་མི་ལའི་འཁྲུངས་དུས་ནི་1040ཡིན་པར་ཆ་བཞག་ན། རྗེ་བཙུན་མི་ལས་གནུབས་ཁུ་ལུང་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོའི་དྲུང་ནས་སློབ་གཉེར་བྱེད་པའི་དུས་དང་གནུབས་ཁུ་ལུང་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་དགུང་ལོ་ག་ཚོད་བར་བཞུགས་མིན་གསལ་པོ་མ་ཤེས་ཀྱང་《རྗེ་བཙུན་མི་ལའི་རྣམ་ཐར་》ལས་“དེ་ནས་ངས་ལོ་བཅོ་ལྔ་ཙམ་ལོན་པའི་ཚེ།ཨ་མ་ལ་ཕ་མས་བྱིན་པའི་ཞིང་སྐལ་བྲེ་པེ་སྟན་ཆུང་བྱ་བ་མིང་མི་སྙན་རུང་སྟོན་ཐོག་གཞུན་པོ་ཡོད་པ་ཞིག་ཡོད་པ་དེ།ཞང་པོས་སོ་ནམ་བྱས་པའི་ནས་སྐྱེ་འཕེལ་དུ་ཅི་འགྲོ་བྱས་ནས་ཕག་ཏུ་གསོག་གིན་ཡོད་པ་ཡང་མང་རབ་ཏུ་སོང་བ་ལ་ཤ་མང་པོ་ཉོས།”ཞེས་པ་དང་མི་ལ་རལ་པའི་རྣམ་ཐར་ནང་ཨ་ཁུ་ཨ་ནེས་སྡུག་སྣ་ཚོགས་བཏང་རྗེས་གཞི་ནས་མཐུ་སྔགས་ལ་འབད་ནས་དགྲ་ཤ་ལེན་རྩིས་བྱས་པ་ཞིག་ཡིན། འོན་ཀྱང་དགུང་ལོ་བཅོ་ལྔའི་ཐོག་ལའང་གནུབས་ཁུ་ལུང་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་དང་མཇལ་མེད་པ་གོང་གི་དུམ་བུ་ལས་གསལ་ཐུབ་པས་ན་གནུབས་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་སྐུ་འདས་པའི་ལོ་897ནས་མི་ལ་རས་པ་དགུང་ལོ་བཅོ་ལྔའི་ལོ་སྟེ་1055བར་ལོ་གྲངས་158ཕྱིན་ཟིན་པས་གནུབས་ཁུ་ལུང་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ནི་གནུབས་སངས་རྒྱས་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་ཀྱི་སློབ་མ་ཡིན་ཞེས་པའི་དོན་དེ་ཡང་མུ་མཐུད་ནས་དཔྱད་དགོས་པའི་གནས་སུ་འགྱུར་བ་ཞིག་རེད། དེ་མིན་ན་གནུབས་ཁུ་ལུང་ཡོན་ཏན་རྒྱ་མཚོ་ཁོང་ཡར་གནུབས་སངས་རྒྱས་ཡི་ཤེས་ཀྱི་སློབ་མ་དང་མར་རྗེ་བཙུན་མི་ལ་རས་པའི་སློབ་དཔོན་དུ་འགྱུར་དགོས་ཚེ་ཁོང་གི་འཚོ་ཞུགས་ཀྱི་ལོ་གྲངས་དེ་ཡང་མ་མཐར་ཡང་ལོ་158ཡན་ཡིན་དགོས།

བོད་རྒྱལ་ལྷ་ཐོ་ཐོ་རི་གཉན་བཙན་གྱི་སྔོན་དུས་སུ་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ལས་མཆེད་པའི་བཙུན་མོ་དང་ཞང་བློན།སྐུ་གཤེན་སོགས་རྒྱལ་རྒྱུད་ནང་གནས་བབས་ངེས་ཅན་བཟུང་ཡོད་པ་དང་དེ་ནས་རྒྱལ་པོ་གུང་རི་གུང་བཙན་གྱི་དུས་སྐབས་སུ་བློན་པོ་གནུབས་བཙན་ཏོ་རེ་བྱུང་བའི་རྗེས་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་དུས་རབས་མཇུག་སྒྲིལ་བའི་བར་ལོ་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་རིང་རྒྱལ་རྒྱུད་ནང་གནུབས་ཀྱི་རུས་ལས་མཆེད་པའི་བློན་པོ་དང་བཙུན་མོ་ཡིག་ཐོག་ཏུ་འཁོད་པ་རིག་མི་ཐུབ་པ་དེའང་ད་ལྟའི་གནུབས་ཡུལ་ལ་བོན་ཆོས་རིག་གནས་ཀྱི་ཤུགས་རྐྱེན་གཙང་ཡུལ་གཞན་དང་བསྡུར་ན་ཧ་ཅང་ཆེ་བ་སོགས་དང་འབྲེལ་ནས་བསམ་གཞིགས་བྱས་ཚེ་སྤུ་རྒྱལ་བཙན་པོའི་དུས་སུ་གནུབས་ཀྱི་རུས་རྒྱུད་ཚོ་པ་རྣམས་ལ་གཏིང་ཟབ་པའི་བོན་ཆོས་རིག་གནས་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེན་པོ་ཡོད་པར་སྙམ།ནང་པ་སངས་རྒྱས་ཀྱི་ཆོས་རྒྱལ་རྣམ་པའི་དུས་སུ་གནུབས་ཀྱི་རུས་ལས་མཆེད་པའི་གསང་སྔགས་ཀྱི་བླ་མ་རེ་གཉིས་མ་གཏོགས་ཆབ་སྲིད་དང་འབྲེལ་བའི་མི་སྣ་རྒྱལ་རྒྱུད་དུ་ཐོན་མེད་པ་དེའང་སྐབས་དེ་དུས་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་འཐབ་རྩོད་ཁྲོད་གནུབས་ཀྱི་རུས་པ་བོན་ཆོས་དང་སྦྲགས་ཏེ་ཉམས་ཉེས་ཤུགས་ཆེན་བྱུང་བ་མིན་ནམ་སྙམ།

（འཕྲོ་མ་མུ་མཐུད་འགོད་རྒྱུ།）

༢༠༡༦ལོའི་《ཀྲུང་གོའི་བོད་རིག་པ་ཞིབ་འཇུག་》དུས་དེབ་བཞི་པ་ལས་ཚན་བཤུས་བྱས།